Barista, cũng như nhiều nghề dịch vụ khác, thường được đóng khung trong hình ảnh người nhân viên “một dạ hai thưa” và luôn “đội khách hàng lên đầu”. Điều này hoàn toàn không đúng với niềm tự tôn của một người làm nghề.
Vì sao người làm nghề Barista chưa được coi trọng?
Một điều dễ thấy là nhân viên pha chế ở hầu hết các quán cà phê nhỏ lẻ đều được xem là lao động phổ thông. Họ có thể không cần được đào tạo chuyên môn, chỉ cần có kinh nghiệm là được tuyển dụng. Sự xuất hiện của các chuỗi cà phê lớn như Starbuck, Highlands…, định nghĩa về Barista bắt đầu có sự thay đổi. Nhân viên pha chế phải được đào tạo bài bản và phải có kinh nghiệm. Vì họ là người đại diện cuối cùng của chuỗi sản xuất và tiếp xúc trực tiếp với khách hàng.
Dù đã được tái định nghĩa, nhưng nhiều Barista vẫn chưa có ý thức nâng cấp bản thân
Barista không chỉ biết về kỹ thuật, thao tác trên máy. Vì họ là người làm dịch vụ, nên cần rất nhiều kỹ năng làm dịch vụ. Tôi đã đến khá nhiều quán trong chuỗi thương hiệu cà phê lớn tại TP.HCM và có đôi chút thất vọng với các Barista. Họ thao tác trên máy rất nhanh, nhưng giao tiếp với khách hàng chưa tốt. Khi nói họ không nhìn khách hàng, hoặc vừa đưa cà phê cho khách vừa trò chuyện với đồng nghiệp bên cạnh…. Thậm chí họ không nở một nụ cười nào cho hơn chục lượt khách đi qua. Điều này khiến cho hình ảnh người phục vụ hạnh phúc và đầy tự hào bị ảnh hưởng ít nhiều.
Một nguyên nhân khách quan đó là sự xuất hiện tràn lan của cà phê kém chất lượng. Điều này đã làm xấu đi rất nhiều hình ảnh Barista. Cà phê không rõ nguồn gốc, cà phê rang tẩm, cà phê rang kém chất lượng … có mặt khắp nơi trên thị trường. Một Barista giỏi đến đâu cũng không thể biến một mẻ cà phê toàn hạt lỗi, ngày rang cũ, ra một tách cà phê tuyệt vời.
Làm sao giữ lòng tự tôn của người làm nghề Barista?
Bản thân Barista luôn phải ý thức về chỗ đứng của mình. Đối với ngành cà phê, bạn là đại diện quan trọng cuối chuỗi, phục vụ hạt cà phê qua bao thăng trầm đến với khách hàng. Với người chủ, bạn là đại diện cho thương hiệu và văn hóa của quán. Còn với khách hàng, bạn là người mang đến nguồn năng lượng tích cực mỗi ngày. Với những vai trò như vậy, bạn hoàn toàn có thể tự hào với công việc mà mình đang làm. Bên cạnh đó, bạn cũng không quên trách nhiệm phải phát triển chính mình.
Nâng cao kiến thức chuyên môn và kỹ năng ngoài nghề
Muốn khẳng định vị thế của mình, đầu tiên, hãy là một Barista có trách nhiệm! Bạn sẽ không được đánh giá cao nếu dễ dãi với công việc của mình. Một khách hàng có thể không biết ly cà phê của bạn ngon như thế nào. Nhưng thái độ làm việc và phong cách phục vụ của bạn được khánh hàng đánh giá rất nhanh!
Một Barista chuyên nghiệp cần đáp ứng đủ các yêu cầu về kiến thức chuyên môn, năng lực kỹ thuật. Cả cá tính sáng tạo và kỹ năng giao tiếp… Như thế bạn mới có thể phát triển toàn diện sự tinh túy trong việc truyền đạt giá trị của ly cà phê. Vì vậy, người làm nghề Barista cần tham gia các khóa ngắn hạn, dài hạn để nâng cao tay nghề cũng như học hỏi các kỹ năng ngoài ngành như: kỹ năng giao tiếp, ký năng làm việc nhóm, kỹ năng tổ chức, kỹ năng quản lý công việc… Những nơi đào tạo uy tín còn có thể định hướng cho bạn con đường phát triển chuyên nghiệp để bạn đầu tư nghiêm túc và đúng hướng.
Thay đổi cái nhìn cộng đồng về nghề barista
Việc tạo cái nhìn cộng đồng về công việc Barista sẽ song hành cùng với việc thay đổi cách lựa chọn cà phê chất lượng trong thưởng thức. Đây là một công cuộc đòi hỏi sự tham gia của tất cả những ai tham gia vào ngành cà phê. Không ngừng nỗ lực làm cà phê, dạy cà phê bằng sự minh bạch và chính trực để “giáo dục” khách hàng. Thay đổi những quan điểm cũ về ngành cà phê cũng như nghề Barista đã tồn tại hơn vài chục năm, không phải là một vấn đề đơn giản. Nhưng mỗi thành phần trong bất kỳ lĩnh vực nào của ngành cà phê cần góp sức tuyên truyền. Và cải cách để mọi mắt xích trong chuỗi cung ứng có thể cùng nhau phát triển và bắt kịp với xu thế của thời đại mới.
Phát triển song hành nội lực và ngoại lực
Để công việc Barista được công nhận đúng với giá trị của nó, chúng ta cần cả “nội lực” lẫn cả “ngoại lực”. Nội lực ở đây chính là bản thân người làm nghề phải thể hiện được đúng giá trị công việc của mình ở mọi khía cạnh. Từ phong thái chuyên nghiệp, nỗ lực trong công việc đến kiến thức và kỹ năng chuyên môn. Còn ngoại lực, chính là tác động của những người làm chủ, quản lý và nhận thức của khách hàng. Khi tất cả mọi cửa hàng đều tương đồng hóa về trình độ nghề nghiệp, mỗi Barista cũng sẽ phải theo kịp để đáp ứng với tiêu chuẩn đó.
Từng bước một, sự nghiêm túc và nhiệt huyết hôm nay sẽ đem lại thành quả mai sau. Như khi trồng cà phê, người nông dân cũng phải cải tạo đất gần 10 năm. Cây cà phê sau 4-5 năm mới bắt đầu ra hoa kết trái. Để thay đổi quan điểm của cộng đồng đối với công việc Barista có thể mất 5 năm hay thậm chí 10 năm nữa. Nhưng mọi thứ đều bắt đầu từ một hạt giống bé nhỏ mà ta gieo hôm nay.
VIỆT NAM BARISTA SCHOOL
Website: https://baristaschool.vn
Facebook: https://www.facebook.com/VietNamBaristaSchool
Hotline: 1900 636 246
Địa chỉ: 38/13 Nguyễn Văn Trỗi, P.15, Q. Phú Nhuận, TP.HCM
Sở Lao động Thương binh & Xã hội – Phòng quản lý giáo dục nghề nghiệp;