Chúng ta có thể nhận thấy Latte art là một trong những biểu tượng dễ nhận biết nhất của văn hóa cà phê. Nghiên cứu từ Foresight Factory cho thấy số lượng ảnh đăng về cà phê trên mạng xã hội Instagram đã tăng 4,500% từ năm 2015 và một số lượng bài đăng đáng kể mang theo hashtag #latteart.
Tất cả các barista đều biết latte art đòi sự nỗ lực và cố gắng nhiều hơn là chỉ vài bức ảnh chụp trên mạng xã hội. Cần phải có kỹ năng, sự luyện tập không ngừng nghỉ để có thể thực hiện latte art một cách thành thạo.
Nhưng có bao giờ bạn thắc mắc rốt cuộc latte art đến từ đâu? Xuất hiện từ bao giờ? Nó đã tồn tại được bao lâu? Nếu có, hãy cùng Barista School tìm hiểu về lịch sử của môn nghệ thuật cà phê đầy thú vị này nhé.
Latte art xuất hiện lần đầu tiên vào khi nào?
Để truy tìm vết tích nguồn gốc của latte art, ta cần bắt đầu tìm hiểu về hơi nước (steam).
Vòi đánh sữa đầu tiên được trang bị trên máy pha espresso vào năm 1901, khi Luigi Bezzera phát triển một chiếc máy nguyên mẫu của riêng mình.
Năm năm sau, vào năm 1906, Desiderato Pavoni mua lại bằng sáng chế vòi đánh sữa từ Bezzara. Hành động này dẫn đến sự ra đời của chiếc máy pha espresso thương mại đầu tiên có trang bị vòi đánh sữa mang tên Ideale Pavoni. Những chiếc máy này có thể đồng thời chiết xuất espresso và đánh sữa cùng một lúc nhờ vào áp suất cao.
Mặc dù việc đánh nóng sữa đã được thực hiện vào những năm cuối thế kỷ 19, nhưng thực tế phải mất thêm vài thập kỷ nữa latte art mới chính thức ra đời. Đã có những báo cáo cho thấy latte art ra đời ở miền bắc nước Ý, tuy nhiên nhiều chuyên gia trong ngành đồng ý rằng Espresso Vivace ở Seattle (Mỹ) mới là nơi khai sinh thật sự của latte art.
David Schomer, đồng sáng lập của Espresso Vivace giải thích rằng latte art bắt đầu phổ biến vào những năm 1980. Thời điểm ấy họ có một chiếc xe đẩy trên góc Phố 5 giao đường Union ở Seattle và người quản lý của chiếc xe đẩy này lớn lên ở miền bắc nước Ý. Khi họ bắt đầu rót sữa vào tách và tạo nên những đường nét thì người quản lý này đã rất ngạc nhiên vì từ trước đến giờ anh ta chưa bao giờ nhìn thấy. Và những hình vẽ này được gọi là “rosetta”.
Năm 1988, Sarah Hunting bắt đầu đổ sữa ngược vào tách để tạo nên hình dáng con ong (bee shape). Năm 1989, Lisa Persons đã học được cách để tạo nên hình trái tim hoàn chỉnh, và sau đó David Schomer đã hoàn thiện hình vẽ rosetta. Và rosetta thì được tiếp tục phát triển sau đó. Mãi về sau này latte art đã trở thành dấu ấn nghệ thuật đặc trưng mang tính toàn cầu của những ai đang cố gắng biến cà phê trở thành nghệ thuật ẩm thực.
Khoa học phía sau latte art
Mặc dù ngành cà phê đã có khá nhiều thay đổi kể từ những năm 1980, nhưng các kỹ năng cần thiết để tạo ra latte art phần lớn vẫn được giữ nguyên.
Bằng cách đưa một lượng không khí vừa đủ vào sữa, chất lỏng này sẽ bị “kéo dãn”, khiến cho thể tích tăng lên.
Các barista sẽ phải đặt vòi đánh sữa được đặt đúng vị trí, tạo nên một góc và độ sâu tối ưu dưới bề mặt của sữa, các protein và chất béo sẽ kết hợp với nhau để “giữ lại” những bong bóng khí siêu nhỏ, thường được biết đến với tên gọi là bọt sữa siêu mịn (microfoam). Các bong bóng khí này được giữ lại không nên quá lớn hoặc quá nhỏ để cho sữa có kết cấu mịn và bề mặt sáng bóng.oay ca đánh sữa với một tốc độ vừa đủ, để các bọt sữa trở nên đồng đều hơn, không bị to nhỏ lẫn vào nhau.
Khi vòi đánh sữa được đặt đúng vị trí, tạo nên một góc và độ sâu tối ưu dưới bề mặt của sữa, các protein và chất béo sẽ kết hợp với nhau để “giữ lại” những bong bóng khí siêu nhỏ, thường được biết đến với tên gọi là bọt sữa siêu mịn (microfoam). Các bong bóng khí này được giữ lại không nên quá lớn hoặc quá nhỏ để cho sữa có kết cấu mịn và bề mặt sáng bóng.
Yếu tố quan trọng nhất để có latte art chất lượng cao là bạn phải có một shot espresso tiêu chuẩn và sữa chất lượng tốt. Espresso nên có kết cấu đặc, còn sữa thì phải là sữa tươi. Và dĩ nhiên bạn cần có một chiếc máy pha espresso hoàn hảo, nhưng điều này vẫn không đảm bảo chắc chắn các tách latte art của bạn sẽ tuyệt hảo. Điều này phụ thuộc rất nhiều vào kỹ năng của barista.
Khi mới bắt đầu với latte art, nắm vững các kỹ thuật cơ bản là điều tối quan trọng. Có nhiều barista bắt đầu với những hình art phức tạp, nhưng sau đó họ phát hiện ra rằng họ không có đủ nền tảng để hoàn chỉnh và tiếp tục phát triển tay nghề hơn nữa.
Mức độ quan tâm của khách hàng ngày càng tăng
Một trong những lý do khiến latte art trở nên hấp dẫn đối với cả khách hàng lẫn các chủ quán cà phê đó là nó thể hiện mức độ chính xác, sự tỉ mỉ và chăm chút của barista. Đây là một phương pháp hữu hiệu để thu hút và tạo ra sự quan tâm cho khách hàng. Trước khi họ sẵn sàng tìm hiểu nhiều hơn về cà phê, họ sẽ tiếp tục quay trở lại và chụp những bức ảnh latte art.
Trong sự phát triển của ngành cà phê đặc sản, các khách hàng sẽ yêu cầu một tác phẩm latte art chất lượng cao. Và tuy những hình vẽ phức tạp trên latte hay flat white không thể phá hỏng công việc kinh doanh, nhưng chắc chắn chúng sẽ thu hút sự quan tâm của khách hàng.
Sự gia tăng những bức ảnh latte art trên các nền tảng mạng xã hội (như Instagram) đã giúp thúc đẩy xu hướng này. Khi công nghệ được cải tiến, các barista có thể trau chuốt hơn các kỹ năng của họ, thước đo chất lượng sẽ tăng lên một cách tự nhiên.
Tương lai của latte art
Cũng như nhiều lĩnh vực khác trong ngành cà phê đặc sản, chất lượng của latte art luôn luôn cải tiến. Latte art đã trở nên phức tạp, chi tiết và thực tế hơn. Một số thiết kế latte art phức tạp và đầy sáng tạo đã được phổ biến hơn thông qua các cuộc thi mà đáng chú ý nhất có thể kể đến World Latte Art Championship. Tại cuộc thi này, các thí sinh sẽ nhận được điểm cao dựa trên độ chi tiết và tính sáng tạo trong những thiết kế latte art của họ, từ đó có nhiều hình vẽ (pattern) latte art ấn tượng ra đời.
Kể từ năm 2017 đến nay kỹ thuật latte art đã thay đổi và chất lượng đã tăng lên rất nhiều. Ngày nay, các nghệ nhân latte sử dụng ca đánh sữa như một cây cọ vẽ.
Các barista cần phải kiên trì và tập trung rèn luyện nếu muốn tham gia các giải đấu chuyên nghiệp. Trong quá trình luyện tập, để có thể vẽ latte art thật đẹp, các bạn hãy tập trung cảm nhận và chú ý đến dòng chảy của sữa khi art thay vì cố gắng thực hiện quá nhiều chi tiết phức tạp ngay từ ban đầu. Việc suy nghĩ quá nhiều trong lúc art latte có thể khiến mọi việc trở nên phức tạp hơn.
Hy vọng qua bài viết hôm nay Barista School đã giúp bạn hiểu hơn về lịch sử của latte art cũng như tương lai của biểu tượng nghệ thuật trong văn hóa cà phê này.
Sở Lao động Thương binh & Xã hội – Phòng quản lý giáo dục nghề nghiệp;
